W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Szczegółowe informacje znajdują się w POLITYCE PRYWATNOŚCI I WYKORZYSTYWANIA PLIKÓW COOKIES. X
YOCHI

Artykuły

7 faktów na temat raka jelita grubego, które powinniśmy znać

2021-12-29 09:39:49
7 faktów na temat raka jelita grubego, które powinniśmy znać

Jak często występuje rak jelita grubego? Jakie objawy powinny nas zaniepokoić i kiedy udać się do lekarza? Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego? Na pytania odpowie lekarz Ewa Kasińska – specjalista gastroenterologii oraz chorób wewnętrznych.


– Jak często występuje rak jelita grubego?

– Dziś naszą rozmowę zaczniemy od kilku niepokojących danych statystycznych. Rak jelita grubego jest drugim najczęściej występującym nowotworem złośliwym w naszym kraju. Wyprzedza go jedynie rak płuca. W Polsce od 2007 roku zachorowalność na raka jelita grubego wciąż rośnie. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów, w 2017 roku w Polsce na raka jelita grubego zachorowało 5.073 kobiet oraz 5.832 mężczyzn, zmarło natomiast 3.573 kobiet i 4.183 mężczyzn. Według danych Europacolon codziennie na raka jelita grubego umierają 33 osoby. To zatrważające dane.

– Czy rak jelita grubego jest dziedziczny?

– Rozwój raka jelita grubego zależy od czynników genetycznych oraz środowiskowych. 75% nowotworów złośliwych jelita grubego to tak zwane raki sporadyczne, co oznacza, że dochodzi w trakcie naszego życia do nabytych mutacji genowych głównie genów supresorowych (APC, SMAd4, DCC, p53) i onkogenów (głównie K-ras) – ten model karcynogenezy zwany jest niestabilnością chromosomalną. W ostatnich latach zidentyfikowano wiele genów, których mutacje odpowiadają za predyspozycje do nowotworów. Zidentyfikowanie nosicieli mutacji umożliwia objęcie ich określonym programem profilaktycznym w zależności od rodzaju mutacji. Jest kilka dobrze poznanych zespołów dziedzicznej predyspozycji raka jelita grubego: zespół Lyncha, polipowatość rodzinna, zespół polipowatości młodzieńczej, zespół Turcota i zespół Peutza-Jeghersa. Na samym końcu – tak jak – poprzednio kładę nacisk na wywiad rodzinny, a mianowicie jeżeli u krewnych pierwszego stopnia, czyli matka, ojciec rodzeństwo wystąpił rak jelita grubego to nasze ryzyko wystąpienia raka wzrasta nawet do 20-30% – stąd tak ważne w tym przypadku są regularne badania endoskopowe, czyli kolonoskopia.

– Jakie objawy powinny nas zaniepokoić?

– Objawy raka jelita grubego zależą od jego zaawansowania oraz od lokalizacji, należy jednak pamiętać, że we wczesnym etapie występowania – wzrostu rak jelita grubego może być „niemy klinicznie”, co oznacza, że możemy czuć się w pełni zdrowi – dlatego tak ważne są badania profilaktyczne, by na jak najszybszym etapie wykryć zmiany wczesne. Przechodząc jednak do meritum objawy dzielimy na dwie grupy, które związane są z lokalizacją. W przypadku raka odbytnicy i lewej połowy okrężnicy najczęściej pacjent zauważy jawne krwawienie oraz zmianę rytmu wypróżnień. Co rozumiemy pod hasłem zmiana rytmu wypróżnień – to występowanie biegunek lub zaparć, przy wcześniej prawidłowych wypróżnieniach. W przypadku występowania raka jelita grubego zlokalizowanego we wstępnicy oraz kątnicy najczęściej mamy do czynienia z objawami niedokrwistości z niedoboru żelaza, czyli osłabienie i męczliwość, upośledzenie koncentracji i uwagi, bóle i zawroty głowy, kołatania serca, bladość śluzówek. Dlatego tak ważne jest wykonywanie profilaktycznych badań kontrolnych, ponieważ pierwsze sygnały niepokoju onkologicznego możemy już odczytać z tak zwanego zwykłego badania morfologicznego krwi. Niezależnie od lokalizacji mogą wystąpić bóle brzucha, które mogą pacjenta wybudzać w nocy ze snu oraz obniżenie masy ciała. Z rzadkich objawów możemy wymienić krwotok lub perforację oraz niedrożność przewodu pokarmowego. Czym jest niedrożność przewodu pokarmowego? To zamknięcie światła w jelitach powodujące zatrzymanie pasażu w jelitach, które prowadzi do wzdęcia oraz zatrzymania gazów i stolca. Rak, który powoduje niedrożność może wystąpić w każdej części jelita, jednak statystycznie najczęściej w esicy oraz w zstępnicy, czyli tzw. lewej połowie okrężnicy. Konkludując – zmiana rytmu wypróżnień, krew w stolcu zawsze wymaga oceny gastroenterologa.

– Jak zapobiec – czyli co możemy zrobić na co dzień, by zmniejszyć ryzyko raka jelita grubego?

– Przede wszystkim na wstępie to redukcja masy ciała. Otyłość jest znanym czynnikiem ryzyka występowania raka jelita grubego, jak również samych polipów w jelicie grubym – co zostało udowodnione w badaniu pilotażowym w 2008 roku, w którym miałam przyjemność brać udział wraz z zespołem z Instytutu Żywności i Żywienia w Warszawie. Z polipów to gruczolaki są najczęstszym stanem przednowotworowym w jelicie grubym. Ważne jest zaprzestanie palenia tytoniu i ograniczenie spożywania alkoholu. Kolejno to sposób odżywiania, który jest najważniejszym czynnikiem środowiskowym. Niekorzystnie wpływa nam pożywienie bogate w czerwone mięso i tłuszcze zwierzęce, ubogie we włókna roślinne. To co wpłynie na nasze jelita korzystnie to dieta bogata w produkty ziarniste, rośliny strączkowe, warzywa oraz owoce – czyli ogólnie dieta bogatobłonnikowa. Bezsprzecznym korzystnym działaniem jest zwiększenie aktywności fizycznej. Nasze jelita zdecydowanie lubią ruch.

– Czy są leki, które zmniejszają ryzyko wystąpienia raka jelita grubego?

– W lipcu tego roku na łamach Clinical Gastroenterology and Hepatology pojawiła się ciekawa ekspertyza dotycząca stosowania różnych leków w chemoprewencji raka jelita grubego. Idealny lek chemoprewencyjny powinien być niedrogi, skuteczny i bezpieczny. Istnieją dowody na poparcie stosowania niskiej dawki kwasu acetylosalicylowego w prewencji raka jelita grubego. Do tej grupy pacjentów zaliczamy osoby poniżej 70. roku życia, u których przewidywany okres życia jest powyżej/równy 10 lat, bez wysokiego ryzyka krwawienia z przewodu pokarmowego, z dodatnim wywiadem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych – oczywiście wszystko pod kontrolą lekarza. W przypadku już wyleczonej choroby nowotworowej jelita grubego należy rozważyć stosowanie kwasu acetylosalicylowego celem ochrony przed nawrotem choroby. W indywidualnych przypadkach w cukrzycy typu 2 lekarz może rozważyć stosowanie metforminy celem prewencji zmian nowotworowych w jelicie grubym. Natomiast nie są zalecane według ekspertów celem prewencji raka jelita grubego takie leki jak: wapno, witamina D, kwas foliowy czy statyny z powodu braku ich skuteczności czy możliwych działań niepożądanych.

– Jakie są inne metody leczenia raka oprócz standardowego zabiegu operacyjnego?

– W przypadku wczesnego raka jelita grubego możliwe jest wykorzystanie nowoczesnych metod leczenia endoskopowego, czyli ESD. ESD to endoskopowa dyssekcja podśluzówkowa. To „operacja” bez konieczności otwierania jamy brzusznej z zachowaniem ciągłości przewodu pokarmowego. W tej metodzie endoskopowej specjalizuje się tylko kilka ośrodków w Polsce.

– Kiedy wykonać profilaktyczną kolonoskopię?

– Pierwsze badanie powinniśmy wykonać po 50. roku życia nawet nie mając objawów. Istotą profilaktycznej kolonoskopii jest odnalezienie bezobjawowych zmian ich usunięcie. Takie postępowanie pozwala zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego nawet o 60-90%. W przypadku występowania raka jelita grubego u krewnych I stopnia, pierwsza kolonoskopia zalecania jest w 40. roku życia. W Stanach Zjednoczonych w 2021 roku obniżono wiek pierwszego badania z 50. do 45. roku życia. Jakość przygotowania do kolonoskopii ma bezpośredni wpływ na jakość badania. Przy złym przygotowaniu kolonoskopię należy powtórzyć do 1 roku. Obecnie pandemia ma olbrzymi wpływ na wykonywanie badań endoskopowych. Doszło do spadku wykonywania tych procedur w erze SARS-COVID-19, wg danych brytyjskich nawet o 90%, co przekłada się proporcjonalnie na możliwy wzrost nowotworów jelita grubego w erze postcovid nawet do 72% . Niestety, raki w erze postcovid będą wykrywane w zaawansowanym stadium. To bardzo niepokojące dane. Zatem badajmy się i szczepmy dla naszego zdrowia.




7 faktów na temat raka jelita grubego, które powinniśmy znać
7 faktów na temat raka jelita grubego, które powinniśmy znać

Śledź nas na