Portal Przegląd Koniński to wiadomości lokalne z Konina i okolic. Konin, Słupca, Koło i Turek.
Zaburzenia lękowe dotykają coraz większej grupy osób i to w różnym wieku. Jakie są jej podłoża i gdzie szukać przyczyn? O odpowiedzi poprosiliśmy psycholog Justynę Musialik-Marciniak z Konina.
Tym, co zwyczajowo określa się nerwicą, jest szeroka grupa zaburzeń określanych mianem zaburzeń lękowych i są one jednymi z najczęstszych zaburzeń psychicznych. Częściej dotykają kobiet, ale mogą dotyczyć zarówno dorosłych jak i dzieci. Powstają zazwyczaj w wyniku kompilacji wielu czynników, a ich rozwój zależny jest od ogólnego stanu psychicznego oraz szeregu parametrów. – Zaburzenia te związane są ze stresem, nadmiernym obciążeniem psychicznym i przybierają postać somatyczną. Dają objawy pochodzące z niemal wszystkich układów naszego ciała. Ich diagnoza powinna być zatem holistyczna, podmiotowa i skrupulatna. Sposób, w jaki powstają zaburzenia lękowe, nie jest też jednoznaczny. Różne rodzaje zaburzeń psychicznych, w tym lęki, powstają w wyniku oddziaływań czynników dziedzicznych, środowiskowych, zdrowotnych, osobowościowych. Stresujące wydarzenia dnia codziennego, przełomy, stres i nieumiejętność radzenia sobie z nadmiarem emocjonalnych wrażeń, niestabilność – to tylko niektóre czynniki, wpływające na ryzyko rozwoju zaburzeń lękowych. Co zaś dotyczy przyczyn? Oto niektóre z nich poniżej – mówi psycholog Justyna Musialik-Marciniak.
Zaburzenia psychiczne występujące w rodzinie – mogą stanowić predyspozycję do pojawienia się u nas zaburzeń lękowych, jednak nie oznacza to, że jeśli ktoś w rodzinie zmagał się z problemami na tle psychicznym, automatycznie dotkną one także nas.
Trauma i stresujące wydarzenia życiowe – doświadczenia traumatyczne, takie jak przemoc, nadużycia, wypadki lub nagła strata bliskiej osoby, mogą przyczynić się do rozwoju zaburzeń lękowych. Chroniczny stres, np. związany z pracą, relacjami czy problemami finansowymi, również może zwiększać to ryzyko.
Choroby somatyczne – niektóre schorzenia fizyczne i zaburzenia mogą nasilać lub wywoływać objawy lękowe, np. problemy z tarczycą, sercem czy układem oddechowym.
Czynniki środowiskowe – warunki życia, wychowania oraz presja społeczna i zawodowa mogą wpływać na poziom lęku.
Substancje psychoaktywne – nadużywanie substancji takich jak alkohol, narkotyki czy leki mogą przyczyniać się do rozwoju lub nasilania zaburzeń lękowych.
Czynniki osobowościowe – badacze sądzą, że pewne cechy osobowościowe jak np. perfekcjonizm, nasilona potrzeba kontroli czy niska samoocena mogą predysponować do lęku.
– Jak rozpoznaje się zaburzenia lękowe i jak w takim przypadku zwykle zachowuje się osoba dotknięta tą chorobą?
– Niektórzy błędnie utożsamiają stany lękowe ze strachem. Strach to naturalna reakcja ludzkiego organizmu na czynnik zewnętrzny, który stanowi realne zagrożenie. To uczucie powstrzymuje przed wykonywaniem niebezpiecznych czynności i mija wraz z wywołującym je czynnikiem i nie ma wpływu na codzienne funkcjonowanie. Lęk sam w sobie także jest naturalnie występującą i potrzebną emocją, jednak w przypadku zaburzeń lękowych przybiera nieadekwatne duże nasilenie. Lęk staje się zaburzeniem, kiedy zaczyna wywierać paraliżujący wpływ na życie danej osoby – kiedy znacząco obniża jakość życia i ogranicza funkcjonowanie zarówno społeczne, zawodowe jak i rodzinne oraz jest źródłem cierpienia psychicznego. Zaburzenia lękowe mają specyficzne objawy. Lęk może powodować objawy fizyczne i poznawcze, takie jak niepokój, drażliwość, łatwe popadanie w zmęczenie, trudności z koncentracją, przyspieszone tętno, ból w klatce piersiowej, ból brzucha oraz wiele innych. Postaci zaburzeń lękowych jest sporo. W zależności od tego, co dominuje: objawy cielesne czy napady silnego lęku zwanego panicznym, martwienie się czy też różnego rodzaju fobie, albo obsesyjne myśli lub działania, czy też inne objawy, mówimy wtedy odpowiednio o napadach paniki, zespole lęku uogólnionego, zaburzeniach obsesyjno-kompulsyjnych lub innych. Grupa zaburzeń lękowych dzieli się na różne pomniejsze jednostki chorobowe, a pod tym szerokim pojęciem kryją się m.in.:
Zaburzenia lękowe uogólnione – istotną cechą jest tutaj lęk uogólniony i uporczywy, który nieustannie towarzyszy osobie dotkniętej tym schorzeniem niezależnie od sytuacji. Pacjenci zwykle skarżą się na stałe uczucie zdenerwowania, drżenie, napięcie mięśniowe, pocenie się, zawroty głowy, przyspieszone bicie serca, poczucie niepokoju w nadbrzuszu.
Zaburzenia lękowe z napadami lęku/lęk paniczny – głównym objawem są nawracające, pojawiające się nagle, bez uchwytnej dla pacjenta przyczyny, epizody bardzo silnego lęku. Nie można się przed nim zabezpieczyć, aby go uniknąć, ani nie można go przewidzieć. Napady paniki nie są związane z żadnym konkretnym wydarzeniem, które realnie zagrażałoby życiu lub nosiło jakiekolwiek znamiona niebezpieczeństwa. Objawy dominujące mogą być zróżnicowane, ale powszechnie występują napady bicia serca, bólu w klatce piersiowej, uczucie duszności, zawroty głowy, poczucie nierealności. Występuje także niemal zawsze wtórny strach przed śmiercią, przed utratą kontroli nad sobą. Czas trwania poszczególnych napadów można liczyć w minutach, choć czasem mogą trwać dłużej.
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – to wyjątkowa postać zaburzeń lękowych. Osoby na nie cierpiące przeżywają intensywny lęk wywołany konkretnymi bodźcami lub sytuacjami. Obsesje są niechcianymi, intruzywnymi, nieakceptowanymi i powtarzającymi się myślami, obrazami i impulsami, które są trudne do skontrolowania i powodują duży stres, nawet jeśli osoba doświadczająca tych myśli zdaje sobie sprawę z ich irracjonalności. Kompulsje z kolei pojawiają się zwykle w odpowiedzi na obsesje. Są to sztywne, powtarzające się rytuały, które człowiek czuje się zmuszony wykonywać. Mają służyć redukcji napięcia wywołanego natrętnymi myślami, ochraniać przed lękiem. Do najczęściej występujących kompulsji należą: mycie rąk, sprawdzanie, układanie oraz czynności umysłowe – powtarzania pewnych fraz, liczenie…
– Na co zwrócić uwagę podczas samoobserwacji, aby móc jak najszybciej przeciwdziałać chorobie?
– Gdy czujemy, że lęk obniża nasze samopoczucie, czujemy się przytłoczeni i pozbawieni kontroli, a nasz umysł zamiast odpoczywać ciągle analizuje, rozmyśla przez co nie możemy się skupić na zadaniach dnia codziennego wówczas z pewnością należy udać się do specjalisty. Powinny nam dać do myślenia sytuacje, kiedy unikamy wychodzenia z domu, ludzi z powodu lęku lub nadmiernie przygotowujemy się na każdą ewentualność. Oceniamy więc z jednej strony nasze samopoczucie (czy jest nam ciężko), a także naszą życiową sytuację. Poza tym opuszczanie szkoły, pracy, spotkań towarzyskich lub coraz częstsze poleganie na pomocy innych to obiektywne sytuacje, które towarzyszą problemom lękowym, stąd kiedy odczuwamy nadmierny, nieuzasadniony, paraliżujący lęk, a objawy fizykalne z nim związane utrzymują się przez dłuższy czas i powodują, że gorzej funkcjonujemy, warto za każdym razem skonsultować się z psychiatrą czy psychologiem. Ponadto naszą czujność powinny wzbudzić objawy: stałe uczucie zdenerwowania, nadmierne zamartwianie się, ciągłe spodziewanie się czegoś negatywnego, przyspieszone bicie serca, potliwość, uczucie omdlewania, duszności, zawroty głowy (w sytuacjach powodujących lęk), problemy z koncentracją, drażliwość, napięcie w mięśniach, problemy z zasypianiem, ataki paniki.
– Czego nie lubi ta choroba, a tym samym jakich czynników należy unikać, żeby nie nasilać objawów lęku?
– Prawdopodobieństwo zachorowania zwiększa stresogenny sposób życia oraz ogólne przemęczenie. Jednak powstawaniu zaburzeń lękowych można zapobiec, w odpowiedni i uważny sposób dbając o poziom własnego komfortu psychicznego. Ważne, aby stosować sprawdzone sposoby radzenia sobie ze stresem i trudnymi emocjami. W tym celu konieczne jest aktywne wypoczywanie, regeneracja i dostarczenie organizmowi odpowiedniej dawki zdrowego, bezpiecznego snu.
– Czym grozi nieleczona nerwica?
– Nieleczone zaburzenia lękowe prowadzą do coraz większych ograniczeń w życiu człowieka. Mogą skutkować wycofywaniem się z życia rodzinnego, społecznego i zawodowego, w skrajnych przypadkach powodując całkowitą izolację chorego. Pozostawione same sobie rozwijają się w psychice chorego i mogą doprowadzić do powstania powikłań. Należą do nich głównie: depresja, infekcje, zaburzenia snu, popadanie w nałogi, uczucie osamotnienia prowadzące do podejmowania nawet prób samobójczych. Dlatego zaburzenia lękowe zawsze powinny być konsultowane i diagnozowane przez psychiatrę czy psychologa.
– Czy osoby cierpiące na tę chorobę coś boli?
– Osoby cierpiące na któreś z zaburzeń lękowych doświadczają zwykle również rozmaitych dolegliwości somatycznych. Dolegliwości te mogą dotyczyć właściwie każdego organu lub układu narządów powodując m.in. przyspieszony rytm serca, uczucie kołatania serca, uczucie ucisku i ciężkości w klatce piersiowej, problemy z oddychaniem, nudności czy zawroty i bóle głowy, wrażenia opisywane jako „dziwne prądy przechodzące po ciele”, drętwienia i drżenia kończyn, ból i napięcia mięśni, to tylko niektóre z objawów podawane przez pacjentów. Zatem dolegliwości somatyczne, które pomimo braku występowania uchwytnej, fizycznej przyczyny, są odczuwane jako autentyczne cierpienie. Osoby doświadczające tego typu bólu, na początku zazwyczaj nie podejrzewają, że ich dolegliwości mogą mieć podłoże psychologiczne, a do gabinetu psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry trafiają często po długiej, uciążliwej drodze diagnozowania choroby fizycznej, której nie ma.
– Czy nerwicę da się wyleczyć i ile na to potrzeba czasu?
– Zaburzenia lękowe da się wyleczyć! To najważniejsza informacja dla wszystkich osób borykających się z nieustępliwym lękiem. W leczeniu stosuje się psychoterapię oraz farmakoterapię. Przebieg leczenia i terapii zależy od wielu czynników takich jak stan pacjenta, stopień nasilenia objawów, długość ich utrzymywania się przed zgłoszeniem do specjalisty itp. Ważne, aby dostatecznie wcześnie rozpocząć leczenie, gdyż im szybciej podejmiemy kroki zaradcze, tym szybciej będziemy w stanie uporać się z zaburzeniem lękowym.
– Dziękuję za rozmowę.
