Portal Przegląd Koniński to wiadomości lokalne z Konina i okolic. Konin, Słupca, Koło i Turek.
Andrzej Kowalczyk urodził się 16 stycznia 1945 roku w Koninie. Z wykształcenia jest malarzem. Zdobył dyplom na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Pasje plastyczne rozwinął prowadząc badania naukowe i broniąc doktoratu na Wydziale Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Obecnie jest wykładowcą na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, członkiem Polskiej Akademii Filmowej oraz jednym z najwybitniejszych scenografów w Polsce.
Andrzej Kowalczyk jest twórcą interdyscyplinarnym. Pracuje również dla teatru telewizji (m.in. W sprawie ogłoszenia, 1996 ; Przeprowadzka; Płatonow, 1992) więc nieobcy jest mu język symbolu. W teatrze przestrzeń należy zorganizować od podstaw w taki sposób, by dopełniły poezję lub dramat. Jest to swoista umowa z widzem, gdyż twórcy nie oczekują, że publiczność w trakcie spektaklu zapomni o rampie, reflektorach i butaforze. W kinie widzowie chętniej ulegają magii ruchomego obrazu. Christian Doyle stwierdził nawet, że drzemka widza podczas projekcji często dowodzi, że film się udał.
Scenografie Kowalczyka jednak działają inaczej niż środek usypiający publiczność. Wręcz przeciwnie – dopełniają narrację i uwiarygadniają obraz. Wysoka klasa artystyczna twórczości Kowalczyka związana jest z:
· Gruntownym researchem tematu filmu
· Wyjątkowymi projektami scenograficznymi
· Intuicją popartą wieloletnim doświadczeniem
W krótkim wywiadzie dla TVN24 podczas produkcji filmu Popiełuszko, scenograf wskazywał na trudny moment jego pracy. Mimo, że plan zdjęciowy uwzględnił kalendarz zimowy – pogoda nie dopisała i nie spadł śnieg. Natomiast kręcona scena wymagała śniegu. W związku z tym scenograf zdecydował się użyć teatralnych środków, czyli sztucznego śniegu. Artysta przyznał, że jest to konieczny kompromis i chętnie uniknąłby takiej sytuacji gdyby mógł. Trudno wyobrazić sobie taką sytuację w teatrze, gdzie nawet chłód poranka jest umowny…
A jednak w filmie nagrodzonym Orłem za scenografię widać bardzo mocną teatralizację przestrzeni gry. Jest to historia końca świata spowodowana katastrofą atomową. Apokaliptyczna wizja Szulkina, reżysera filmu, została wzmocniona scenografią Kowalczyka. Oto w ciemnym bunkrze znajduje się kilkaset osób, które cudem uszły zagładzie. Ludzie pozbawieni nadziei, żyją jak zwierzęta: głodni i opuszczeni. Nie ma tu miejsca na rozrywkę, zakłady bukmacherskie online czy drobne przyjemności. Film nakręcono w latach 80’tych, ale akcja dzieje się właściwie poza czasem i cała historia mogłaby się wydarzyć nawet teraz. Wizualnego efektu końcowego labiryntu punktowych świateł i mrocznych zakamarków nie powstydziłby się Ridley Scott, autor kultowego Balde Runnera.
Trudno przecenić rolę scenografii w filmie. Publiczność zazwyczaj zwraca uwagę na nazwiska bardziej eksponowane przy konkretnych produkcjach, jak: aktorzy, reżyser czy scenarzysta. Jednak scenograf to niezbywalny element machiny filmowej, bez której żaden film, by nie powstał. Odpowiednia oprawa wizualna jest tak istotna, że niektórzy reżyserzy odpowiadają osobiście za przygotowanie scenografii, (jednym z nich jest np. Krystian Lupa). Praca scenografa polega na urzeczywistnieniu wizji reżysera i stworzenie warunków do zaistnienia tego wyimaginowanego świata. Objęcie funkcji scenografa wymaga zatem wielkiego kredytu zaufania ze strony twórców i wyjątkowych umiejętności plastycznych.
Trudno się dziwić emocjonalnej wypowiedzi Kowalczyka podczas produkcji filmu o Popiełuszce, która została wspomniana wyżej. Artysta w swojej filmografii ma na koncie pracę dla wielu projektów historycznych i dokumentalnych. Za scenografię oddającą ducha epoki otrzymał w roku 1980 nagrodę główna. Została mu ona przyznana na jednym z najważniejszych Festiwali filmowych w Polsce: Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku/Gdyni. Kowalczyk był odpowiedzialny również za militaria w polskiej superprodukcji Potop. Przywiązywanie wagi do najmniejszego detalu tworzącego świat obrazu filmowego jest cechą twórcy, który doskonale rozumie swoją rolę w filmie.
Jednak pomylą się wszyscy, którzy chcieliby zaszufladkować Kowalczyka do kategorii film historyczny. Nieledwie jak w 2016 roku otrzymał on nagrodę za scenografię do filmu Szczęście świata. Tworzenie scenografii do filmów, w których oś akcji wynika z zasad realizmu magicznego, to dla artysty chleb powszedni. Kultowe filmy Ucieczka z kina Wolność oraz Akademia Pana Kleksa zapisały się złotymi zgłoskami w polskiej kinematografii.
Z okazji urodzin, życzymy wysokich lotów artystycznych i wielu inspirujących chwil na co dzień.
Luk A.
