Portal Przegląd Koniński to wiadomości lokalne z Konina i okolic. Konin, Słupca, Koło i Turek.

Rośliny towarzyszące Wielkanocy niosą ze sobą znacznie więcej niż tylko walory estetyczne – ich symbolika sięgająca czasów pogańskich i chrześcijańskich, mówi o odrodzeniu, nadziei i życiu silniejszym niż śmierć. Od palmowych gałązek wierzb po bukszpan, barwinek i forsycje – Joanna Bykowska, Marcin Kolasiński z Katedry Roślin Ozdobnych, Dendrologii i Sadownictwa Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu przedstawiają florę, która wprowadza w tajemnicę Wielkiego Tygodnia.

Gałązki wierzby

Wszystko zaczyna się od Niedzieli Palmowej. W Palestynie wjazd Jezusa czczony był liśćmi palmowymi. W chłodnym klimacie Polski zastąpiono je gałązkami wierzb. Wierzba od czasów przedchrześcijańskich była symbolem płodności i odradzającego się życia. Od X. wieku w kościele katolickim symbolizuje zmartwychwstanie i nieśmiertelność duszy, przy czym przez kolejne stulecia poświęconym gałązkom przypisywano magiczne moce i wykorzystywano do drobnych rytuałów mających zapewnić zdrowie i dostatek. W tym celu po wyjściu z kościoła „uderzano” się nawzajem poświęconymi palmami. Uważano również, że połknięcie poświęconego baziowego kotka przyniesie zdrowie i siłę. W zależności od regionu do palm wielkanocnych dodawano dawniej także wiele innych roślin, m.in. pędy brzozy brodawkowatej, chmielu, szakłaku, czy jałowca pospolitego.

Hortensje do dekoracji Groby Pańskiego

Niektóre rośliny są kojarzone z Wielkanocą rzadziej. Rośliny takie jak tarnina, czy rokitnik pospolity symbolizują koronę cierniową, natomiast balsamowiec mirra i aloes zwyczajny – śmierć i odkupienie, ponieważ używano ich do namaszczenia ciała Jezusa po śmierci. W Polsce od lat do dekoracji Grobu Pańskiego używa się kwitnących hortensji ogrodowych.

Bukszpan – wieczne życie i nadzieja zmartwychwstania

Z roślin o zawsze zielonych liściach wykorzystywanych podczas Świąt Wielkanocnych najbardziej znany jest bukszpan wieczniezielony, symbolizujący życie wieczne i nadzieję zmartwychwstania. Jego gałązki służą do dekoracji palm wielkanocnych, koszyczków ze święconką i świątecznych stołów. Świetnie nadają się także do tworzenia wianków, stroików oraz bukietów. Jego małe, jajowate listki, z wcięciem na wierzchołku często służą do imitowania uszów baranka formowanego z masła. Bukszpan zawdzięcza swoją popularność łatwości w uprawie. Rośnie w gruncie, zazwyczaj nie przemarza (niekiedy nowe przyrosty uszkadzane są przez wiosenne przymrozki), jest niewymagający co do gleby i bardzo dobrze znosi cięcie. W ostatnich latach pojawił się jednak problem ćmy bukszpanowej. Te nocne motyle pochodzą z Azji i w Polsce dają zazwyczaj 2-3 pokolenia. Gąsienice zjadają liście, a nawet młode pędy, przyczyniając się do ich zamierania na masową skalę. Zwalczanie szkodnika jest trudne, oparte na profilaktycznych zabiegach chemicznych i walce biologicznej.

Barwinek na nieśmiertelność

Drugą najpopularniejszą rośliną Świąt Wielkiej Nocy jest rodzimy barwinek pospolity, symbolizujący nieśmiertelność. Jego cienkie pędy z zimozielonymi liśćmi i niebieskimi kwiatami wykorzystuje się w dekoracjach wielkanocnych. Dawniej barwinek towarzyszył także zaślubinom (wchodził w skład wianka panny młodej, a przed weselem strojono chaty wieńcami plecionymi z jego pędów) oraz ceremoniom pogrzebowym. Uważano go za roślinę magiczną, którą warto mieć w pobliżu swojego domu.

Mirt na głowy zwycięzców

Lokalnie do dekoracji koszyków wykorzystywano również inne gatunki zawsze zielone, np. uprawiany w doniczkach mirt zwyczajny. W starożytności z jego pędów wykonywano wieńce zakładane na głowy zwycięzców. Używany był ponadto jako przyprawa. Współcześnie stosowany był do ozdabiania świec i wianków komunijnych.

Borówka brusznica

Na półkuli północnej do ozdoby koszyczków wielkanocnych stosowana jest także borówka brusznica. Jest to krzewinka pospolicie występująca w widnych lasach świerkowych i sosnowych, na glebach ubogich, lekkich i kwaśnych. Ma zimotrwałe, skórzaste, całobrzegie liście, z lekko podwiniętym brzegiem.

Swojska brzoza – przynoszące szczęście

W niektórych regionach naszego kraju ważne znaczenie w tradycjach wielkanocnych miała brzoza brodawkowata. Używano jej w Niedzielę Palmową do tworzenia palm (ponieważ przypisywano im leczniczą i czarodziejską moc) lub wstawiano do naczyń z wodą – jeśli zdążyły się rozwinąć do Niedzieli Wielkanocnej wróżyło to domowi szczęście. Pęczki gałązek brzozowych wykorzystywano podczas bicia rózgami w Poniedziałek Wielkanocny (śmigus-dyngus).

Forsycje – symbol oczekiwania i znak nadejścia wiosny

Świętom Wielkiej Nocy towarzyszą obficie kwitnące forsycje. Te popularne i niekłopotliwe w uprawie krzewy często można spotkać zarówno w ogrodach, jak i terenach zieleni miejskiej. Wiosną ich bezlistne pędy pokryte są licznymi żółtymi kwiatami, które oprócz walorów dekoracyjnych, mają też m.in. właściwości przeciwzapalne. Kwitnące pędy forsycji dobrze prezentują się w wazonach (można je podpędzać). Mogą być też wykorzystane jako dodatek do tworzenia palm wielkanocnych i dekoracji koszyczków.