Umowa o pracę dla niepełnoletnich

Kodeks pracy precyzyjnie określa warunki zatrudniania osób niepełnoletnich, a także formułuje, jakie prace niepełnoletni mogą wykonywać. – Aby pracować na podstawie umowy o pracę, trzeba mieć ukończone 15 lat, być absolwentem ośmioletniej szkoły podstawowej i mieć zaświadczenie lekarskie, że podejmowana praca nie wpływa negatywnie na zdrowie. Niepełnoletni mogą być zatrudniani do wykonywania prac lekkich, niezagrażających ich życiu, zdrowiu i rozwojowi – informuje Marceli Uciński, Starszy Cechu w Cechu Rzemiosł Różnych w Kole. Praca lekka to taka, która nie powoduje zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, nie utrudnia mu wypełniania obowiązku szkolnego i nie figuruje w wykazie prac wzbronionych młodocianym.

W świetle polskiego prawa mogą też pracować osoby poniżej 15. roku życia. Od 1 września 2018 roku wyjątkowo dopuszczalne jest zatrudnienie młodocianych, którzy nie ukończyli ośmioletniej szkoły podstawowej, zatrudnienie osób niemających 15 lat, którzy ukończyli szkołę podstawową oraz zatrudnienie osób niemających 15 lat, które nie ukończyły szkoły podstawowej. – Czternastolatkowie, a nawet trzynastolatkowie mogą być zatrudniani, ale tylko na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło i wyłącznie dla firm z określonych branż takich jak: kulturalna, artystyczna, sportowa i reklamowa. Konieczna jest jednak zgoda opiekuna prawnego i zezwolenie inspektora pracy. W przypadku dzieci poniżej 13. roku życia umowy są zawierane w ich imieniu przez rodziców lub prawnych opiekunów – mówi Marceli Uciński.

W czasie wakacji nastolatkowie zatrudniani są często do prac sezonowych, kiedy popyt na pracowników wzrasta. Tak jest m.in. w kurortach. – Może to być praca w gastronomii w charakterze kelnera, w sklepie przy wykładaniu towaru, metkowaniu czy w kasie. Nieletnie osoby mogą też obsługiwać klientów w punktach oferujących fast foody, w cukierniach i lodziarniach, ale tu ważną kwestią jest posiadanie aktualnej książeczki sanepidowskiej – przypomina Starszy Cechu.

Praca dla młodocianych

Dla młodzieży szkolnej okazji do pracy podczas wakacji jest sporo. Wiele zależy też od przedsiębiorczości młodego człowieka. Wielu właścicieli zwierząt domowych udaje się na letni wypoczynek, zatem istnieje możliwość pracy w charakterze czasowego opiekuna domowych pupili. W każdym lokalnym środowisku żyją osoby potrzebujące pomocy albo po prostu bardzo zapracowane, które chętnie zatrudnią młode osoby do sprzątania, pielenia ogródka czy zrobienia zakupów. Często nastolatkowie podejmują się roznoszenia ulotek. W sezonie letnim wiele ofert pracy dotyczy też zbiórki warzyw i owoców. – W tym ostatnim przypadku często jest to jednak praca w miejscach dusznych, mocno nasłonecznionych, zatem nie każdy może ją wykonywać i do tej formy pracy podchodziłbym z dużą dozą ostrożności – ostrzega Marceli Uciński.

– Pamiętajmy, że pracownik młodociany może wykonywać tylko prace lekkie. Oznacza to, że pracodawca może polecać takiemu pracownikowi wykonywanie tylko takich, które nie powodują zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego, a także nie przeszkadzają w wykonywaniu obowiązku szkolnego. Wykaz prac lekkich określa pracodawca zawsze po uzyskaniu zgody lekarza medycyny pracy. Wykaz ten musi być też zatwierdzony przez właściwego inspektora pracy. Pracodawca ma obowiązek zapoznać pracownika młodocianego z wykazem prac lekkich. Należy pamiętać, że pracownik młodociany nie możesz pracować w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, a przed przyjęciem do pracy, bez względu na rodzaj zawartej umowy, pracodawca ma obowiązek – na swój koszt – skierować pracownika młodocianego na badania lekarskie oraz przeszkolić go w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawca zobowiązany jest także wypłacić pracownikowi młodocianemu wynagrodzenie za wykonaną pracę – pamiętajmy, przepisy Kodeksu pracy nie przewidują możliwości zawarcia ,,umowy o pracę na okres próbny bez prawa do wynagrodzenia” – mówi Daria Wojtczak, rzecznik Okręgowego Inspektoratu Pracy w Poznaniu.

Praca wakacyjna młodocianych - nie można łamać przepisów

Poszukując wakacyjnej pracy, a potem ją świadcząc, każdy niepełnoletni pracownik musi wiedzieć, że absolutnie nie może pracować od świtu do nocy. – Czas pracy ściśle określają przepisy. Poniżej 16. roku życia młody człowiek może pracować 6 godzin dziennie, powyżej 16. roku życia – 8 godzin. Osoby niepełnoletnie nie mogą pracować w godzinach nadliczbowych ani w nocy, czyli między 22.00 a 6.00. W przypadku młodocianych, którzy nie ukończyli ośmioletniej szkoły podstawowej lub nie ukończyli 15. roku życia, pora nocna przypada między 20.00 a 6.00. W każdym tygodniu muszą mieć 2 dni wolne, jeden po drugim, a po upływie 4,5 godziny przysługuje im półgodzinna przerwa wliczana do czasu pracy – dodaje Marceli Uciński.

– Pracownik młodociany narażony jest na wiele zagrożeń związanych z nadużyciem przepisów prawa pracy przez pracodawcę. Aby minimalizować takie zjawisko Państwowa Inspekcja Pracy, oprócz działań kontrolnych, prowadzi liczne akcje informacyjno-prewencyjne – informuje Daria Wojtczak. Jednym z takich działań jest np. konkurs plastyczny pt. „BHP nie odpoczywa – bezpieczna praca w wakacje”. – Jego celem jest rozwijanie działań na rzecz edukacji młodych osób, podnoszenia ich świadomości w dziedzinie bezpieczeństwa, upowszechnianie wiedzy z zakresu prawnej ochrony pracy oraz bezpiecznych i higienicznych warunków pracy wśród osób podejmujących pracę sezonową lub wakacyjną oraz tworzenie kultury bezpieczeństwa wśród młodych pracowników. Co roku organizujemy także konkurs dla uczniów szkół ponadpodstawowych „Poznaj swoje prawa w pracy” w ramach programu edukacyjnego „Kultura bezpieczeństwa”. Dodatkowo na naszej stronie internetowej w zakładce ,,Wydawnictwo” można zapoznać się z najważniejszymi informacjami dotyczącymi pracowników młodocianych – dodaje Daria Wojtczak.